Category: Cerddi

Beth yw bod yn Gymro?

neu ‘Dynol; rywsut‘

(ar ôl darllen cyfieithiad Saesneg o gerdd Bwyleg gan Anna Kamieńska)

–

“Beth yw bod yn Gymro?”

Gofynnodd y Sais.

Baich dybiwn i,

Trymedd traddodiad y tadau hen

A gollodd fy iaith ganrifoedd yn ôl,

O dan domen rhagrith crefydd

A sothach y crachach cain

A werthodd fy ngwlad

Am gadair wag yn y neuadd wen.

–

Cyn i mi ei hail-hawlio hi,

Cyn i mi ei hail-hennill hi,

Erw am erw, Gair am air,

Yn boenus o lafurus, o gwm i gwm.

–

Braint suais i,

Cân i’w chanu hi er nad oes neb

Yn gwrando; alaw werin

Sy’n ffin rhwng ddoe a heddi;

Nodau sy’n dynodi dyn.

–

Dewis meddwn i,

Gwacter a alwai arnaf i’w lenwi.

Ystafell aros athroniaeth estron, ac

Yn ifanc fe ddysgais hon –

Bod mur sy rhyngof innau a hithau; ac

Ni all hiraeth a hanes ddysgu

Dim ond geiriau.

–

Carchar gwaeddais i,

Lle mae gan eich

Cyd-garcharorion

Yr allweddi i’ch cell.

–

Dihangfa sibrydais i,

Hafan estron.

Lloches beryglus.

Gobaith enbyd.

–

“O” meddai’r Sais.

Cyn codi ei ddryll

yn ddiymdrech.

–

Published in Y Faner Newydd Issue 88 2019

Ffoaduriaid

(Welsh translation of the poem 'Refugees' by Brian Bilston 2016)

Does dim angen help arnyn nhw

Felly peidiwch â dweud wrtho i

Gallai’r un wynebau blinderus berthyn i chithau a minnau

Pe bai tynged wedi bod yn fwy caredig iddynt

Mae angen i ninnau eu gweld nhw am bwy ydyn nhw go iawn

Gwastraffwyr a segurwyr

Pwdrod a diogwyr

Gyda bomiau yn eu bagiau

Lladron a llofruddion

Does dim pwynt sôn amdanynt yn

Cael croeso yma

Dylem sicrhau eu bod nhw’n

Mynd adre

Allan nhw ddim

Rhannu ein bwyd

Rhannu ein pentrefi

Rhannu ein gwledydd

Yn lle, gadewch i ni

Codi wal i gadw nhw mas

Dyw hi ddim yn iawn i ddweud

Dyma eneidiau sy’ fel ninnau

Dyle fro berthyn i’r rhai sy’n cael eu geni yno

Peidiwch fod mor dwp i feddwl

Gallai ddyn edrych ar y byd mewn ffordd arall

(nawr, darllenwch hon o’r waelod i’r ddechrau)

gan Brian Bilston https://brianbilston.com/

(Cyfieithiad o’r Saesneg gan Stephen Mason)

Cestyll Cymru

Maen nhw’n codi cestyll newydd

Yng nghefn gwlad Cymru dlawd,

A chan nad oes un twr na murfwlch,

Maen nhw’n cael eu codi’n hawdd.

–

Dywed deddfau hael San Steffan;

Cerwch i Gymru, a phrynu tir!

Mae’n rhatach ‘na o lawer

Nac erwau costus swydd Caerlŷr.

–

Cytgan:

Felly dyma nhw’n dod dros y mynyddoedd,

Pawb efo’i loes gwyn yn ei law,

A chodi eu caerau cwynfanllyd,

Gan nad yw’r fro yn fan gwyn fan draw.

–

A thra bod Cymry yn methu deall y ‘City’

Gan fynnu iaith, cymuned a bro,

Bydd iaith a chymuned yn methu

Gan mai’r ‘City’ sy’n rhedeg y sioe.

–

A bydd cestyll newydd yn codi yng Nghymru,

Fel rhyw pla dirgel i’r Cymry di-glem,

A bydd arian yn ein tagu a’n claddu

Nes bod Llundain yn datgan ‘Amen’.

–

Cytgan:

Felly dyma nhw’n dod dros y mynyddoedd,

Pawb efo’i loes gwyn yn ei law,

A chodi eu caerau cwynfanllyd,

Gan nad yw’r fro yn fan gwyn fan draw.

–

Yr haf 2014 / Y gwanwyn 2019